Tayland’ın Yakın Tarihi Ve Thai Kültürü

Moderasyondan ve sitenin sakin, polemikten uzak yapısından oldukça hoşnutum. İşten güçten fırsat buldukça paylaşımda bulunmaya çalışıyorum ki bilgiler çoğalsın. Bu yazımda Tayland’ ı derinlemesine inceleyeceğiz ve Tayland’ ın yakın tarihi ile Thai kültürüne göz atacağız. Wolfofsukhumvit farkıyla:

Lese Majesty Kanunları: Tayland parlamenter monarşi ile yönetilir. Yani başında bir kral mevcuttur. Lese Majesty kanunları kralı korumak için konmuştur ve çok sert uygulanmaktadır. Yani krala ilişkin eleştirel, hakaret içeren herhangi bir yazı veya eylem çok ciddi cezalandırılır. Örneğin Tayland’da her tarafta kralın resimleri bulunur. Turistin biri sprey boya ile kralın resmini tahrip ederken yakalandı ve yıllarca hapis cezası aldı. Özetle buradan bizim çıkaracağımız ders kralla ilgili herhangi bir yorum yapmıyoruz. Kralın resmi olan Thai Bahtı yani para dahil hiç bir şeyle oyun oynamıyoruz.

Farang: Çok sık duyacağınız argo bir kelimedir. Frenk (frank)’ tan türediği tahmin edilmektedir. Yabancı anlamına gelir. Thai ve uzak doğulu olmayan herkese Farang denmektedir. Küfür değildir ancak kaba bir tabirdir.

Kathoey (Ladyboy): Bunlar Thaili transseksüellerdir. Kathoey denmesini tercih etmezler. Kaba bir tabirdir. Ladyboy denmesinde sorun yoktur. Eşcinsellik Tayland’da daha kabul edilebilir bir şeydir. Pek çok Ladyboy’u mağaza sorumlusu, kasiyer gibi işlerde görebilirsiniz. Hatta iyi şans getirdiklerine inanıldığı için düğünlere özellikle davet edilirler. Tayland cinsiyet değiştirme ameliyatlarında hem uzmanlaşması hem fiyatları dolayısıyla öndedir. Adem elması traşlamaya varan uygulamaları vardır.

Ya Ba (Crazy Medicine): Crystal Meth’e benzeyen bir uyuşturucu tipidir. Tayland’da çok yaygındır. Burma üzerinden ülkeye sokulur. Taksiciler, tuk tukçular, inşaat işçileri gibi efor gerektiren, uzun süre uyanık kalmayı gerektiren işler ile gece hayatının emekçileri tarafından sık kullanılır. Tayland’ ta bulaşmamanız gereken yegane şey uyuşturucudur. Çok sağlam cezası vardır ve etraf size uyuşturucu satıp sonra sizi yakalatarak kendi cezasından indirim almaya çalışan tiplerle doludur. Özellikle yakınından bile geçmemeliyiz. Bunun dışında gece hayatında alışılmışın dışında enerjik ve dengesiz tavırları olan bir kadın görürsek büyük ihtimalle ya ba kullanmıştır ve uzak durmak menfaatimize olacaktır.

Budizm: Tayland, insanlar pek anlamasa da dindar bir ülkedir. Genelde gece hayatı odaklı olunduğundan pek hissedilmez ancak ortalama bir Thai insanı dindardır ve muhafazakardır. Erkekler hayatlarının bir döneminde tapınağa kapanabilirler. Keşişler oldukça kutsaldır ve kadınların bunlara dokunmaması gerekir. Otelde, uçakta keşişlere rezerve yerler vardır. Bu aynı zamanda bir dolandırıcılık kapısı da olmuştur. Keşiş gibi gezinen tipler sizden para isterse itibar etmeyiniz. Budizm’ de kafa en kutsal, ayak ise en kirli yerdir. Bu nedenle yetişkinlerin kafasına dokunmamaya, ayak ile bir şeyi işaret etmemeye özen göstermeliyiz. Tapınağa girerken ayakkabılar çıkarılır. Şortla veya etekle tapınağa giremezsiniz. Tapınakta yere oturur durumda iken ayaklar asla Buda’ ya doğru olmamalıdır.

Losing Face/Saving face: Bunun Türkçe’sini uğraştım ama bulamadım. Bu Tayland’ı anlamakta önemli bir konudur. Birini insanların önünde küçük düşürmek losing face anlamına gelir. Örneğin iş yerinde biri patronu bir hatalı bir karar verdiyse toplantıda diğer çalışanların önünde bu kararın hatalı olduğunu söyleyemez. Söylerse patronu yüz kaybetmiş (losing face) olur. Veya bir koca eşini ulu orta yerde aldatırsa bu da kadın açısından losing facelik bir durumdur ve arıza çıkar. Halbuki çapkınlık faaliyetlerini gizli kapaklı yürütseydi yakalansa dahi bu kadar arıza çıkmayacaktı. Losing face kavramı neredeyse bir tabu gibidir ve Thailer bundan ölümüne kaçınırlar. Thai smile ın kaynağı budur. Sorunların üzerine gitmek, sorumluyu bulmak, işi çözmek Thai kültüründe yoktur. İşler bir şekilde hallolur zihniyeti vardır. (mai pen rai) Biz batılı kafasıyla yaklaşıp Thai li üzerinde baskı kurarsak alacağımız tepki genelde gülmek olacaktır. Baskıyı arttırsak bir noktada kırılma yaşanır ve kavga çıkar. Buna dikkat etmeliyiz. Bunun tersi de saving face tir. Bu Thaili gözünde iyi bir davranıştır.

Isaan Kültürü: Isaan Tayland’ın kuzeyinde kalan çok fakir ve geniş bir bölgedir. Gece hayatındaki kadınların önemli bir kısmı bu bölgeden gelmektedir. Lao kökenli Thai vatandaşlarıdır. Tayland’lılar tarafından hakir görülürler. Genelde gördüğümüz koyu tenli tenli vatandaşlar buralıdır. Koyu ten Tayland’da fakirlik simgesidir. Tarlada güneş altında ırgatlık yaptığınızı gösterir. Bu nedenle t-shirt ile denize giren Thaili kadınlar ve beyazlatıcı koltuk altı deodorantı gibi saçma ürünler görebilirsiniz. Isaan kültür ve köken olarak Tayland’ ın kalanından farklıdır. Konuştukları dil Thai’ceye göre farklılıklar içerir (lao diyalekti). Mor lum (morlam) isminde yerel müzikleri vardır. Genelde basit yaşam süren, geçim derdinde olan tiplerdir. Tayland politika olarak Bangkok üzerine şekillenen merkezi yönetimi uygular ve bu bölgede yaşayan insanlar uzun yıllar boyunca ihmal edilmişlerdir.

Chinese Thai: Bu insanlar Tayland’ın zenginleridir. Ticaret büyük oranda Çin kökenli Thailer’in elinde bulunmaktadır. Sıradan Thai’ye göre daha beyaz tenli, daha uzun, daha güzelcedirler. (kime göre neye göre). Tayland’ın en zengin 40 kişisinin %80′ i Chinese- Thai’dir. Aynı şekilde ülke yönetimi ve bürokraside de söz sahibidirler. Toplam nüfusun %30-40′ ı bu şekildedir.

Thaksin: Şu an sürgünde olan Tayland’lı politikacı- iş adamı. Thaksin çok zengin bir iş adamıdır. Siyasete atılır. Kralın talimatıyla uyuşturucu kartellerine çok büyük darbe indirir. Özellikle kırsalda (Isaan) yaşayan fakir insanlara yarayan sağlık sistemini getirir. Hayatlarını kolaylaştırıcı reformlar yapar. Ancak Thaksin’in adı yolsuzluklarla, usulsüzlükle ve haksız kazançla çok sık anılmaktadır. Referandum, seçim gibi demokratik yollarla devirmeyi denerler. Thaksin fakir halkın oylarıyla pozisyonunu korur. Darbe ile indirilir. Sonrasında red shirt- yellow shirt çatışması denen olaylar olur. Thaksin destekçileri kırmızı t shirt giyen fakir halktır. Sarı t shirtlüler ise Thaksin in yolsuzluk yaptığı savunan, bürokratik çevreler, zengin orta sınıf halktır. Sonrasında Thaksin’ in partisini kardeşi devralır. Yakın zaman Thai tarihinde en önemli karakterdir. Tayland demokrasisi bir çok darbe tecrübe etmiştir.

Wai: Esasında sitede çok detaylı ve güzel anlatılmış. Kısa özet geçeceğim. Wai Thailere has selamlama şeklidir. Basit gibi gözükse de çok detaylıdır. Sosyal statü olarak altta olan önce selamlar, üstte olan selamı alır. Arkadaşlarınıza, patronunuza, rahiplere selam verirken elinizi kaldırdığınız yükseklik değişir. Bazı turistler bunu taksi şoförü, garson, bar girl gibi kişileri selamlamada kullanır. Thailer bunu gülerek karşılar. Çünkü genelde gülerler. İlla kıyaslamam gerekirse bayramda dedenin torununun elini öpüp başına koyduğunu düşünün. Yapılan şey yaklaşık olarak böyle bir şeydir.

Dowry (Başlık parası): Diyelim Tayland’lı bir kızla evlenmeye karar verdiniz. Başlık parası sürprizine hazır olun. Ağa olarak Şener Şen’e olmasa da kızın ailesine bir miktarda başlık parası verilmesi adettendir. Modern ailelerin bazısı uygulamaz. Bazı aileler de başlık parasını alır, aldığı gibi yeni evli çifte iade eder. Ama bazısı da etmez. Başlık parası adeti Tayland’da devam etmektedir. Kızın yaşı, güzelliği, eğitimi ödenecek başlık miktarını tayin eder.

Şimdilik bu kadar, biraz ara vereceğim ve işleri yoluna koyar koymaz paylaşımlarıma devam edeceğim.

Tayland’ın Yakın Tarihi Ve Thai Kültürü yazısını yazan Wolfofsukhumvit isimli üyemize Asya Rehberi müdavimleri adına çok teşekkür ederiz.